Grote restauratie van ’t Vliegend Hert begonnen

De ingrijpende restauratie van de korenmolen ’t Vliegend Hert in ’s-Gravendeel is begin oktober gestart. Als eerste actie is op dat moment bij de molen aan de Molendijk het bouwbord geplaatst met een overzicht van de werkzaamheden en een opsomming van de sponsors en subsidiënten. Het belangrijkste onderdeel van het project is de vervanging van de roeden en het wieksysteem. Verder komen het maalvaardig herstel van het gaande werk, groot onderhoud van de stelling en herstel van metselwerk en scheuren aan de beurt. In maart 2022 moest de molen buiten bedrijf worden gesteld, nadat bij een onderzoek was gebleken dat de kwaliteit van de constructie en het laswerk van de roeden gebreken vertoonde.

Jan Booden, de voorzitter van de Stichting Molens Hoeksche Waard, eigenaar van de molen, geeft een toelichting op het komende herstelwerk: “Bij deze restauratie wordt de molen niet alleen voorzien van nieuwe roeden maar zal tevens het zgn. ‘Dekker-systeem’ op de roeden worden aangebracht. Dit is een stroomlijn-systeem, dat in 1934 voor het eerst  werd toegepast. Het voordeel is dat bij geringe wind de molen toch kan draaien en malen.

Toen na de oorlog het malen van meel minder opleverde is de molen omgebouwd tot een eigentijdse mengvoederfabriek, die in die tijd uniek was in zijn soort. Gelukkig bleef een koppel molenstenen bewaard om toch ook meel te kunnen produceren. Het originele interieur met de daarbij behorende molenattributen is eveneens bewaard gebleven, wat men in molenland maar zelden tegenkomt. Dat, in combinatie met het Dekkersysteem zoals dat na de Tweede Wereldoorlog (tot 1969) bij ’t Vliegend Hert in gebruik was, zorgt ervoor dat we in de Hoeksche Waard nog beschikken over deze unieke molen als cultureel erfgoed”.

De nieuwe roeden worden gemaakt bij de firma Beijk in Afferden.

Nieuwe roeden

Jan Booden verder: “Door een gebrek aan financiële middelen is de maalvaardigheid van de molen in de afgelopen decennia niet verbeterd. Daardoor is het inmiddels meer dan 60 jaar geleden dat de molen fatsoenlijk op windkracht heeft gemalen. Bij het vervangen van het gevlucht is de tijd rijp om de molen ook weer in maalvaardige staat te brengen.

Daardoor kan niet alleen een kwaliteitsslag gemaakt worden in de staat van de molen, maar het opent ook meer mogelijkheden om de molen een (malende) toekomst te geven en zodoende het lokale draagvlak te vergroten. Hierbij is besloten in te zetten op het reconstrueren van het stroomlijnsysteem Dekker. Hiermee brengen we de molen terug naar één tijdsperiode, waardoor interieur en exterieur weer harmoniëren.
De constructie van de roeden met het Dekkersysteem is inmiddels in volle gang. Daartoe heeft een delegatie van het bestuur van de molenstichting een bezoek gebracht aan de firma Beijk in Afferden, die de roeden maakt en voorziet van het Dekkersysteem. Naar verwachting zullen de roeden in het voorjaar van 2024 worden geplaatst”, aldus Jan Booden.

Het gaande werk

Deze winter zal ook worden gewerkt aan het gaande werk van ’t Vliegend Hert. Dat zijn de bewegende, draaiende delen. Door inwerking van vocht zijn de (kunst)maalstenen van de molen niet meer geschikt voor het malen. Het bestuur van de molenstichting ziet graag dat de molen weer op windkracht kan malen voor de productie van plaatselijk gemalen meelproducten. Dit komt vooral het draagvlak van de molen in de samenleving ten goede.

Ook de stelling van de molen moet worden hersteld. Tien stellingschoren zijn aan de onderzijde ingerot en verzwakt. Om de veiligheid van de stelling voor vrijwilligers en bezoekers te waarborgen moeten de aangetaste schoren worden vervangen. Verder zal er het nodige schilderwerk aan de molen worden verricht.

Om de onderhoudsachterstand van de afgelopen decennia definitief in te lopen combineert de molenstichting het herstel van de omloop en het gevlucht, met herstel van metsel- en pleisterwerk onder en net boven de stelling. De werkzaamheden omvatten o.a. het herstellen van uitgevallen en gebrekkig voegwerk, het inboeten en versterken van scheuren in het metselwerk, het herstellen van het metsel- en loodwerk bij de regengoot op de stelling en het herstel van twee vensters. Daarnaast moet het pleisterwerk, dat voor een gedeelte ook boven de stelling is aangebracht, worden hersteld.

Verwacht wordt dat de nieuwe wieken in februari 2024 kunnen worden aangebracht. De oplevering van het totale restauratiekarwei wordt medio dit jaar verwacht. De officiële her ingebruikneming van de korenmolen ’t Vliegend Hert zal eind augustus plaatsvinden tijdens de jaarlijkse lokale feestweek in ‘s-Gravendeel.

Kosten en sponsors

Voor de restauratie is een begroting gemaakt waarvan het totale bedrag uitkomt op € 245.000. Veel werk is verzet om de gelden bij elkaar te krijgen. Subsidies en donaties zijn toegezegd en verkregen van: de provincie Zuid-Holland, de gemeente Hoeksche Waard, de Van der Mandele Stichting, het (Prins Bernard) Cultuurfonds, de Vereniging De Hollandsche Molen, het Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, het Dinamo Fonds, de Stichting Elise Mathilde Fonds en de J.E. Jurriaanse Stichting. Het resterende bedrag van € 18.000 kon de Stichting Molens HW putten uit de eigen algemene reserve.